Azud

Azud, azut, açut, azudas, açudas, azude, azute, azuta, azuth, cuta, çuta, zud, zuda, zude, zua: Castellano "azud", catalán "assut", (s. XIII,"çut"), presa que se hace en el río para aprovechar el agua mediante una acequia o rueda hidráulica para tal fin. Siguiendo a Corominas, del ár. "sudd", obstaculo, presa (del verbo sadd, cerrar) y azuda, del ár "sudda", nombre de la unidad anterior)

-Bibl.: NEUVONEN, Arabismos, v. "açuda", 132-133(1ª doc. 1128), interesante para conocer la distribución geográfica de los distintas variantes ; DCECH, v. azud (1ª doc. 1128, azude, 1221, azuda ). DOZY, Glossaire, v. "azuda", 228; EGUILAZ, Glosario, 326.; Dicc. Catvalbal, "suda".; MENENDEZ PIDAL, Léxico hispánico, azut., interesantes referencias documentales; DiCCA-XV, "azuda"(1ª doc. 1417); LIBANO-SESMA, Léxico, no f.

-1096: "capellaniam zude dedit abbati sancti Poncii ... ut episcopus Iaccensis haberet Miskidam pro sedecum omnibus suis pertinenciis ... et eclesia Ihesu Nazareni haberet capellaniam de Zuda cum omni iure suo" (BALAGUER, Notas sobre los mozárabes oscenses, 11) Miguel Gual.
-1100: "terminis suis ... de Cado de colubra usque podio qui vocant Piola et usque ad illa zud de sarraceni fecerunt in tempore illo" (Col. Dipl. Pedro I, M. PIDAL, Léxico hispanica, v. "azut") José Miguel Gual.
-1117: "Yn Ebro et aliis aquis, piscariis, molendinis, azutes et presas in frontariis suis" (MUÑOZ, Col. Fueros, 419, Cfr. M.PIDAL, Léxico, v. "azut") José Miguel Gual.
-1124: "In Zaragoça, illo coralgo ... qui est inter Sancta Maria et illa açuda". (LACARRA, Documentos, n. 310) A. Martín Duque.
-1128: "pro illa aqua adducere, Cardel dOz lo Roio, in lo azude , a lo sxxx pedones unos et alas XXX bestias una, delo azude usque alo molinazo de los XX pedones uno et de las XX bestias una' de Ìo molinazo don Sangio de las kasas" (MENENDEZ PIDAL, Origenes, 349) Miguel Gual.
-1180: Fuero de Zorita de los Canes: "Todas las presas e todas las azudas sean del conceio sino aquellos de Bolarque ... que son del sennor". (GONZALEZ, Alfonso VIII, II, 574, doc. 339) J. M. Mínguez
-1182: "Ipsam cequiam uidelicet de ipso azuth usque ad illas canals et similiter faciatis terciam partem in illo azuth quociens cumque ei necesse fuerit" (Cfr. M. PIDAL, Léxico hispánico, v. "azut")
-1250: "o pora regar los campos, prados, uinnas et huertos, serán tenidos de sostener et purgar aqueilla cequia sobre sí et enpalar, el quoal es dito açut, segunt que a cada uno pertaynnesce et segunt que se empriesta omne d'aqueilla cequia" (ANONIMO. Vidal Mayor, Cfr. CNDHE, v. "azut") José Miguel Gual.
-1253: "Garci Martinez, ayo de la infante donna Leonor, mia hermana, una casa con sus molinos e con su torre e con su açuda en Guadaira, sobre Alcala", (CNDHE, v. azuda") José Miguel Gual.
-1300: En el Fuero de Teruel figura, "De çequia e de açut: Otrosí, quando los conpanneros deurán mondar los comuneros o çequia o açut querrán emendar o huebos fuere, los Sennores de los molinos e todos los herederos esto todo reffagan ensenble por su derecho, si de nueuo non farán açut o mudarán en otro lugar por alguna manera. que si por auentura açut farán de nueuo o en otro lugar lo mudarán, los Sennores de los molinos por su derecho toda la meytat fagan en despensa." (GOROSCH, ed. Fuero de Teruel, 235-236) Miguel Gual.
-1400: "E anssy gelo enbiaron dezir los de Toledo que tenian la su parte, que por aquella parte veniesse, por quanto las açudas estauan secas e eran de la otra parte de la juderia, e los que alli estauan los pudian acoger." (CNDHE, v. "azuda") José Miguel Gual.
-1417: "E estonçes la quiso Hercules afogar prouando de·lo detener. faziendo·le | açuda | represa o parada que pudiese deyuso passar non solamente el en aquella hora" (Cfr. DICCA-XV, v. "azuda")
-1569: "Este moler de los metales se haze differentemente mediante algunos ynstrumentos y máchinas de martillos y maços de hierro y palos clavados y ruedas que se traen a braço y otras con agua, como açudas y anorias, que, porque son cosas diffíciles y que cada uno las ha de ver con los ojos, no diremos otra cosa sino que el señor de la mina busque tales maestros y artífices que tengan experiencia". (CNDHE, v. "azuda") José Miguel Gual.

@ José Miguel Gual López.

Tipo: Agricultura

La voz ha sido modificada a fecha 2023-05-14.

Fichas de la voz «Azud», Fundación J. March

Fichas elaboradas por el equipo de investigación de la Beca de la Fundación Juan March y cuyo autor aparece en su parte inferior"