Cruz

Cruz, cruç, crus, crucem, croceam, cruce, cruzera, v. creu

-Bibl. CASTRO, Aranceles, 344, v. cruz; POTTIER, Inventaires, v. cruzera, que traduce como "'Partie de Tepee en forme de croix formee par la fusee et la garde'; differenciee du pomo. - (Cast. cruz)"; SANTA ROSA, Elucidario, v. "Cruz de Limoges", doc. 1298.

-1065: Los cónyuges Muño Assuriz y Odisenda ceden al monasterio de Cardeña sus bienes, entre ellos "una cruce argentea, et duos vasos argenteos, ... et duas kasullas greciscas cum suo servitis de lino...". (SERRANO, Becerro de Cardeña, 323, doc. CCCXVI) Miguel Gual.
-1112: Inventario alhajas y ornamentos iglesia Covarrubias. "et I cruce argenatea cum paetras et in illa IIII alfas". (SERRANO, Cartulario Covarrubias, 52, doc. XXI) Miguel Gual.
-1266: "e dotze cabeçals e quatro calices de plata e un test e una cruz de plata" (DURAN, Notas de archivo p. 94) Miguel Gual.
-1266: "Crucem de cuppro". (HUICI, Col. Dipl. Jaime I, III, doc. 1267) Miguel Gual.
-1266: "et una cruz de plata" ... "e un encensario de plata e una cruç de la obra de Lymoges e una cruç de crystayll" (DURAN, Notas de archivo p. 94) Miguel Gual.
-1275: "Una cruz de cristal con pie de laton". ... "otra cruz pequeña de Lemages, con pie de laton". (GOMEZ MORENO, Inventario Catedral de Salamanca, 175; Cfr. CASTRO, Aranceles, 275) Miguel Gual.
-1278: Ajuar de la iglesia de Sancti Spiritus de Huesca, "I caliçe de argent bueno, con so buena patena, et III amites ... et una touayllas brescadas uiellas, et II façaleyllas uiellas ... et unas façaleyllas streytas, et I senserio, ey III candeleros de opera de Limojas ... et un cruç gran de Limojas, et otra chica, et otra de fust, et I scrino, et II anpollas, et I açetel ... et I casula de alcoton, et I vaçin, et II candeleros grandes de fierro". (NAVARRO, Docts. Lingüisticos, doc. 45, 68,69) Miguel Gual.
-1278: Donación del arzobispo de Sevilla a la capilla de S. Gil de Segovia. "una cruz de cristal, una ymagen et un cruçifixo de Iehesus de marfil que se tiene todo en uno; una causeta de Limoges en que estás las reliquias de las vírgenes; una ymagen de Santa María, que es de marfil; quatro pares de fazaleios pequennos, labrados". (BALLESTEROS, Sevilla en el s. XIII, CCXXX, doc. 215). Miguel Gual.
-1299: "creu d'obra de Limoye et I croeta pocha d'obra de Limoye". (MIRET, Inventaris, 70) Miguel Gual.
-S. XIV-XV: ·Unas cruzeta de madera, cubierta de cuero blanco en que está una cruz de plata maravillosa, llena toda de piedras blancas e verdes e bermejas .. e tiene colgadas dos arracadiellas". (Inventario Catedral de Toledo; Cfr. CASTRO, Aranceles, 344) Miguel Gual.
-1313: "Defendemos que ningun xristiano, nin judio, nin otro ome ninguno, non sea osado de comprar nin de tomar a peños cálices, nin libros, nin cruces, nin vestimenta, nin otros olnamentos, que seas de la eglesia". (SANZ GARCIA, Fuero de Verviesca (Briviesca) , 88, Ley IV) Miguel Gual.
-1330: "Primerament una cruç de plata e otra cruç de Limogines. Item una cruç de plata.". (SERRANO SANZ, Inventarios aragoneses, II, 548) Miguel Gual
-1397: "Primo una crucem argenteam maiorem, cum suo crucifixo, smaltatam et super auratam cum diuersis figuris" ... "It. unam aliam crucem argenteam albam minorem sine smaltisque, constanter stat in altare majore" ... "It. unam aliam crucem cristallinam cum crucifixo argenti in smalto et pede lautoni deseruientem processionibus pro ut supra proxima cruz" ... "It. unam aliam crucem modicam planam argenti deauratam que fuit cujusdam retabili argenti qui stat in altari majori" ... "unam croceam argenti satis pulcram in quatuor frustris". (LLABRES, Inventario Seo Mallorca, 6, 135) Alvaro Santamaría
-1428: "un fil de paternostres de coral, qui son cinquanta e hu, de valor de deu florins; e altro fil de paternostres negres e altro fil petit de coral, qui son LXXI grans, en los quals ha una creu e un anell d'argent" ... "un cofret ab sa clau, en que ha un fil de paternostres de coral, qui son cinquanta e hu, de valor de deu florins ... a altro fil de paternostres negres e altro fil (de patrenostres) patit, de coral, que son LXXI grans , en los quals ha una creu.". (SERRA VILARO, Baronies, II, 290, I, 398) Miguel Gual.
-1458: "Item un troç de la verga d'Aron ... guarnida d'or als caps e al mig, la cual te un cordó de grana" ... "Primo hun rastre petit de paternostres, de l'ambre, que son dotze, e un cordó vermell. Item huns altres paternostres de crestall, que son XX, en un cordó de veta morada. Item altre rastre de paternostres de l'ambre, pus clars que'ls dessus dits, que son quaranta e huyt en nombre; e dos paternostres de nacra en mig, dels quals ha una creu de nacra petita, guarnida de landa d'or als costats e al cap". (TOLEDO, Invet. Palacio Real Valencia, 21, 46) Miguel Gual.
-1483: A un platero se compra una "cruz de la devisa de la cruzada", por 4.850 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 19) Miguel Gual.
-1485: Una crus de gajos, de plata y oro, valorada en 23.794 mrs. ... Una "cruz de coral", esgastada en oro, se compra por 1 ducado. y otra por 375 mrs. (TORRE ed. Cuentas Gonzalo Baeza, I, 92, 110, 114) Miguel Gual.
-1486: "una cruz de alabastro". (TORRE, Cuentas Gonzalo Baeza, I, 149) Miguel Gual.
-1487: Una crus de gajos, de plata dorada, que pesó 7,5 marcos, a 3.200 mrs. por marco ... Dos cruzes de metal, por 310 mrs. ... Una crus de plata, que pesó 2 marcos y 5 onzas de plato dorada. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 185, 187) Miguel Gual.
-1493: Una crus gran de latón, por 485 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, II, 63) Miguel Gual.
-1501: “Vna cruz de plata con su cruçifixo e pie en vna caxa, que pesa quatro marcos y vna honça e dos ochauas. Ésta me perteneçe porque me quedó mandada por el testamento ". (ARROYAL y MARTIN, Ajuar domestico, 1) José Miguel Gual.
-1585: Partición de bienes del doctor Molina, vecino de Granada. "una cruz de oro con cinco rubies y un mondadientes de oro y un anus dey de oro y quatro sortijas y una higa de cristal, en treynta ducados". (ARChGR., C 321 L.4425-24) E. Lapresa.

Tipo: Iglesia

La voz ha sido modificada a fecha 2023-09-25.

Referencias documentales de «Cruz»

Fichas de la voz «Cruz», extraídas del archivo del profesor Gual

Fichas de la voz «Cruz», Fundación J. March

Fichas elaboradas por el equipo de investigación de la Beca de la Fundación Juan March y cuyo autor aparece en su parte inferior"