Coloquintida

Coloquintida, coloquinta, caloquintida, conquintides, colloquintida, colonquitida, coloquentida, coloquetidas, coloquistida, coloquitida , colyquintida, colaquindita, quoloquindes, alhandal, alcam, hamec, coloquinquides: Coloquíntida, naranja purgante y antídoto de veneno, planta cucurbitácea cuyo fruto, parecido a las naranjas, empleado por la farmacopea medieval.

-Bibl.: EVANS, Pegolotti, P. mercatura, v. coloquinta, que traduce "colocynth·, con 4 ref. sin glosa.; DOZY, Glossaire, v. alhandal, trochisque de coloquinte, hamec y voz alcam.; EGUILAZ, Glosario, v. alcam, una de las especies de cohombrillo.; DiCCA-XV, v. coloquintida, colloquintida, colonquitida, coloquentida, coloquetidas, coloquistida, coloquitida , colyquintida ; (1ª doc. 1400-60); DCECH, v. c. (1ª doc. Laguna, Dioscórides, 1555), de lat. tardía coloquinthida, y este del gr. kolokynthis.; SESMA-LIBANO, Léxico, v. colloquintides (Hu.); colloquinquides (Z.); DCVB, v. coloquinta, coloquintida; Voc. FARAUDO, v. coloquintida, caloquintida. y v. colaquindita

-1400-1460: "puede fazer con suco de·la simjente del cogombro amargo. e de la | coloquintida | que·lo mezcles con pan o con queso o con farina.". (Cfr. DiCCA-XV, v. c.) José Miguel Gual.
-1483: En Valencia los extranjeros pueden vender "en gros", "quoloquindes, a barrils". (CARRERES, Los jurados de Valencia y Santangel, 48) y (GARCIA MARSILLA, De la plaza a la tienda, 83) José M. Gual
-fin s. XV-princ. XVI: "coge la planta que en romance se llama “coloquíntida”, tritúrala con vinagre hasta adquirir la contextura de la miel ,y aplica el producto resultante sobre parte de la encía que rodea al diente, hasta sangrar. Unta también después con el mismo producto, dos o tres veces, alrededor del marfil, porque el diente saldrá fácilmente con la mano, sin emplear instrumento alguno. ¡Permítalo Dios!". (VAZQUEZ, Recetario morisco, 451) José Miguel Gual.
-1520: "Coloquinquides han tal coneixença: que sien a manera de taronges perades e guarda que sien leugeres, que la sement de dins sia amargant, guardades de rates...". (AHMall., cod. 108, f. 36) F. Sevillano.
-1589-99: En el catálogo de Andrés Zamudio, protomédico, figura la coloquintida como "cosas de que los boticarios han de tener en sus boticas.". (DAVIS-LOPEZ, Protomedicato y farmacia, 592) José Miguel Gual.

@ José Miguel Gual López.

De: GUAL CAMARENA, M. El primer manual hispánico de mercadería (siglo XIV). Barcelona 1981

Coloquínquides (II, 61; III, 63); -perades; no perades, per a perar (v, 69, 85 y XVI, 86, 87 de Levante): coloquíntida, planta cucurbitácea cuyo fruto, parecido a las naranjas, se emplea como purgante. «Coloquíntides se fan en la província de Hierusalem y en altra manera se diuen cambases alexandrines, empero as de entendre que axí lo pom com lo fruyt se diuen coloquíntides ...; y la llavor molt amargant, y és tanta la sua fortor que si.n poses ab una tassa y dones a beur e ab vi, enbriagaria a qui la beuria, tanta és la sua fortor. La sua conservació, sense corrompres y ab tata la sua virtut, se pot tenir per temps de 16 anys» (BUB. Ms. 62, fol. 45 r-v) .coloquin

Tipo: Plantas medicinales

La voz ha sido modificada a fecha 2023-09-09.

Referencias documentales de «Coloquintida»

Fichas de la voz «Coloquintida», extraídas del archivo del profesor Gual