Cuchillos

Cuchillos, cochillos, cuchiello, cuchieyllos, cuchilleras, cuchillerica, cuchillero, cutello, cutiello, cuytiello, coytello, cuitiellos, guchiello, cochiello, conchiello, cuchelo, cuychielo, cultellum, cultellorum, cannavet, v. ganivet, dagueros, cuchilleros

-Bibl. KELLER, Vocab. Aleix., v. cuchiella.; DAY, Douanes Gênes, v. cultelus.; FORESTIE, Bonis, v. cotel.; AGUADO, Gloss. J. Ruiz, v. cuchillo; HUERTA, Vocab. J. Manuel,v. cochiello, cuchillo; FERNANDEZ LLERA, Voc. Fuero Juzgo, cuchelo, cuchiello, cuychielo; SANTA ROSA, Elucidario, v. coytello; POTTIER, Inventaires, c. cuytiello

-S. XII: Portazgo Fuero de Cuenca. "de duodena cultellorum, I denarium". (UREÑA ed., Fuero de Cuenca, 838) Miguel Gual.
-1140: Fuero Alba de Tormes. "E si los alcalles dixieren: descubrete que ueer queremos si tienes cuchielo o si non, si non se quisiere descobrir, peche II morauedis a los alcalles". (CASTRO-ONIS, Fueros leoneses, 334) Miguel Gual.
-1174-76: "Ningun omne que para abortar bestia de su uezino ... si no es con cuchelo ferida". (ALBAREDA ed., Fuero de alfambra, 32) Miguel Gual.
-S. XIII: "De non traer cuchiello. Tod omme qui cutello traxerit in villa ... pectet II morauetis ... ut laxet cutellum...". (UREÑA ed., Fuero Usagre, 92, & 244) Miguel Gual.
-S. XIII: "peon que lança et guchiello non levara" no toma nada de cavalgada. (GOROCH ed., Fuero Teruel, 322) Miguel Gual.
-S. XIII: "Tod omme que sacare cuchiello pora otro, maguera no fierga (hiera) peche I mrs.". (CATALINA ed., Fuero de Brihuega, 151) Miguel Gual.
-S. XIII: "Todo omne que firir a uizino de Ledesma o a tendero uizino, con lança, o con espada, o con conchiello (cuchillo), o con azcunna, o con piedra, o con bollón, o con palo, o con fuste, o con tarauullo, o con patino, o con porro o con porra, o con punno en rostro, peche XX morauis". (CASTRO-ONIS, Fuero de Ledesma, 221, & 27) Miguel Gual.
-S. XIII: "qui bayna de cuchiello grande troguiere, peche II morauedis, como por cuchiello. E quien troguier cuchiello con pico, si non de palmo entre mango e cuchiello, peche II morauedis". (CASTRO-ONIS ed., Fuero de Salamanca, 177, $ 280) Miguel Gual.
-1219: "29. Alcalde o jurado qui con armas, fuera cuchillo, a buelta o en vando viniere, peche diez maravedis" ... corregido al margen "E que con armas vedadas fuere salvo con chuchillo a bueltas". (KENISTON, Fuero de Guadalajara, 6) Miguel Gual.
-S. XIII: Fuero de Torres-Novas. "He costume que se alguum cuytaleyro ueer aa villa ... e uender cuytelos ou outra ferramenta munda, assy como ferros de lanças, ou de cuytelos, ou d'espadas, ou de dardos, ou d'almarcouas ou doutras armas que seian meedas", paga diezmo. (PORTUGALIAE Monum. Hist., II, 97) Miguel Gual.
-1231: Privilegio de Jaime I a Mallorca. "Si quis traxerit cultellum vel ensens versus alium, minando vel irascendo, donet nostre curie sexaginta solidos, vel manum perdat". (HUICI, Col. dipl. Jaime I, 162, doc. 84) Miguel Gual.
-1265: Los embajadores de Armenia le regalan al infante D. Pedro "unum cultellum cum lima". (SOLDEVILA, Pere infant, 451, doc. 17) Miguel Gual.
-1268: "Ningun cavallero nin escudero nin otro omne de villa, non traya cuchillo mayor de un palmo e una mano traviese ... e el ferrero que lo fisiere que gelos tomen todos e peche dies mrs". (Cortes León-Castª., I, Cortes de Jerez 1268, 79) M. C. Melendreras.
-1275: Jaime I prohibe a los habitantes de Cervera (de la Segarra) tengan armas de hierro, "costalerium vel aliquod genus armorum, nec cultellum magnum nisi sit de mida". (MIRET, Itinerari Jaume I, 513) Miguel Gual.
-1281: Inventario Casa Prepositoria Catedral de Huesca. "Item unum cultellum carnicero" ... "Item novem tayllador". (DURAN GUDIOL, Notas de Archivo, 98) Miguel Gual.
-1291-95: "E el Emperador non se aguardaba de la traición de so hermano, é Alexis, estando un dia con el Emperador, tomól por los cabellos é raetió mano á un cannavet, é crebanlól los ojos é dejól allí ciego". (GAYANGOS ed., Conq. Ultramar, 556) Miguel Gual.
-1304: Jaime II de Aragón regala al infante de Portugal, en las vistas de Tarazona, "quendam cultellum cum manico coralli argento munito, et erant in varina dure virole" y regala también a la reina de Castilla "tres cultellos et vaginam unam, duos cum manicis de iaspi et unum cum manico de cristallo, et habent virolas argenti". (MARTINEZ FERRANDO, Jaime II de Aragón, doc. 21) Miguel Gual.
-1304: Jaime II de Aragón regaló al rey D. Dionis de Portugal, en las vistas de Tarazona, "cultellum cum manico de roart, cum uno lapide rubeo on capite manici existendi, qui est coloris de balays, et cum quatuor virolis argentis in quibus erat scuti nostri regalis signi, cum aquilis" y "alium cultellum cum manico ebureo, in cuius capite erant sex capita mulierum sculpta, habebat que duas argenti virolas". (MARTINEZ FERRANDO, Jaime II de Aragón, doc. 21) Miguel Gual.
-1319: Jaime II regala a sus hijos: Al infante D. Alfonso, "duos cultellos aptos ad mensam, cum manicis de crestallo et cum virollis argenti; et alios duos cultellos similiter ad mensam patos, cum manicis ebureis et cum virollis argenti". Al infante Ramón Berenguer, "unum cultellum punyal françes, cum manico et vagini ebureis et cum virollis argenti". Al infante D. Alfonso, "unum cultellum punyal françes, cum manico de coral et cum croeta et virollis argenti et cum quatuor esmalts ad signum regale". Al infante D. Pedro, "unum cultellum punyal istius patrie, cum vagina eburea". (MARTINEZ FERRANDO, Jaime II de Aragón, doc. 307) Miguel Gual.
-1331: "21 III navallyas de adobar los crabitos y la corambre" ... "107 Dos cuytiellos de adobar la corampne". (SERRANO SANZ, Inventarios, II, 551, 554) Miguel Gual.
-1335: "Els cuyres qui seran adobats ... no sien massa calquerats e sien be lavats ab coltell, axi de carn com de flor". (SEVILLANO, Mustaçaf, 303) Miguel Gual.
-1348: "Item que algún cuitellero o maestro de fer cuitiellos pora talliar, non reciba ni osse demandar por hun cuitiello de tallio, con su vaina et colgador, sin es de oro, más de tres sueldos; dorado, plano, con su baina et colgador, V sueldos; dorado, canalado, con su vaina et colgador, VI sueldos" (TILANDER, fueros aragoneses, 19) Miguel Gual.
-1351: "Et a los açeladores denles por adobar las armas en esta manera: por açecalar una espada o cuchiello conplido de arriaz, por cada uno ocho dineros, et por açecalar et alinpiar un baçinete un mr. et por açecalar et alinpiar una capellina quize dineros et por lavar un lorigon dos mr. Et por fazer fojas para cuerpo de ome, dandoles el sennor las cosas que oviesen menester, den al maestro por lavor de sus manos quize dineros. Et por los quexotes e cannelleras tres mr. et por la gorguera un mr. Et por la livas et çaparos de azero quin ze dineros, et por yelmo del cavallo dos mr. et medio,, et lavar la lloriga del ome dos mr. et medio. Et por las lorigas de cavallo quatro mr" (Cortes de León-Castª, II, Valladolid, p. 97) L. Pascual.
-1365: ·1. Una bayna ... con dos cuytiellos ... con dos ganyvetes grandes de taula". (SERRANO SANZ, Inventarios aragoneses, IV, 342) Miguel Gual.
-1365: En Navarra. "Et por una dozena de cuchieyllos que li costaron LXV s. prietos XXI d. ob., valen V s. X d. ob". (ZABALO, Peaje de Tudela 1365, nº 409) J. Zabalo.
-1369: "Otrosí tenemos por bien e mandamos que den a los açeladores por açecalar las armas en esta manera: por açecalar e alinpiar espada o cuchiello, tres mrs.; e por capellina o barbuda, quinze mrs.; e por unos quixotes con sus cannielleras, veinte mrs.; e por la gorguera, tres mrs.; e por las luas e çapatos de azero, seis mrs.; e por los yelmos de los cavallos, por cada uno diez mrs.; e por lavar las lorigas e lorigones o cotas de cuerpo de omne, por cada uno diez mrs.; e por las lorigas de cavallo, veinte mrs.". (Cortes León-Castª., II, Cortes de Toro 1369, 178) L. Pascual.
-1369: "Otrosí tenemos por bien e mandamos que den a los açeladores por açecalar las armas en esta manera: por açecalar e alinpiar espada o cuchiello, tres mrs.; e por capellina o barbuda, quinze mrs.; e por unos quixotes con sus cannielleras, veinte mrs.; e por la gorguera, tres mrs.; e por las luas e çapatos de azero, seis mrs.; e por los yelmos de los cavallos, por cada uno diez mrs.; e por lavar las lorigas e lorigones o cotas de cuerpo de omne, por cada uno diez mrs.; e por las lorigas de cavallo, veinte mrs.". (Cortes León-Castª., II, Cortes de Toro 1369, 178) L. Pascual.
-1369: "61. Hun cuytiello bracero". (SERRANO SANZ, Inventarios aragoneses, II, 709) Miguel Gual..
-1377: 1 "coffano" de "culteletorum" se trae de Provenza. (DAY, Douanes Gênes, 790) Miguel Gual.
-1397: "14. Un cuytiello de cozina" (SERRANO SANZ, Inventarios aragoneses, IV, 217) Miguel Gual..
-1447: Inventario de objetos transportados por un ballenero. "Item coltellerie et coltelli de tabula sive mensa; et forfices, et birretta, et capucia presbiterorum et scolarium in grandi nunero". (MARINESCO, Les affaires comerciales, I, 299) Miguel Gual.
-1460: Se pagan 2 mrs. de portazgo por cada bestia mayor cargada de cochillos. (GONZALEZ, El portazgo de Salamanca, 125-143) M. L. Guadalupe.
-1483: "2 cajas de ánbar, por 744 mrs." ... "1 caxa de cuchillos de mesa, 10 reales". (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 36, 40) Miguel Gual.
-1484: Por 350 mrs. se compra una caxa de cuchillos de mesa, "para servir a las damas". (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 100) Miguel Gual.
-1487: Una caja de cuchillos dorados, en la que había 6 piezas , por 864 mrs. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 195) Miguel Gual.
-1488: Se emplea bretaña para pannos de cuchillos. ... también para "pannos de cuchillos de aparador". (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 253, 260) Miguel Gual.
-1490: se compran 3 cuchillos y un thenedor por 155 mrs. (TORRE, ed., Cuentas Gonzalo Baeza, I, 326) Miguel Gual.
-1492: Se gastan 48.767 mrs. "por dos cuchilleras de plata doradas, la una grande de hechura de torre, e la otra pequenna", que hizo un platero sevillano. (TORRE, ed., Cuentas Gonzalo Baeza, II, 26) Miguel Gual.
-1493: Se pagan 485 mrs. por una caxa de cuchillos, con syete pieças grandes. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, II, 79) Miguel Gual.
-1494: Una cuchillera grande de plata. ... 2 pares de cuchillos, a 1,5 reales el par. (TORRE ed., Cuentas Gonzalo Baeza, II, 158, 170) Miguel Gual.
-1501: “Quatro pares de cuchillos”(ARROYAL y MARTIN, Ajuar domestico, 5) José Miguel Gual.
-1501: “Tres cuchillos en vna caxa e vn peyne e vnas cuentas”(ARROYAL y MARTIN, Ajuar domestico, 6) José Miguel Gual.
-1501: “Tres pedaços de terçiopelo morado viejo como cuchillos ; míos”(ARROYAL y MARTIN, Ajuar domestico, 7) José Miguel Gual.
-1501: “Tres cuchillos de hierro para cortar cañas”(ARROYAL y MARTIN, Ajuar domestico, 15) José Miguel Gual.
-1519: "Yten dos cuchillos con hun punzón en una bayna.". (CABEZUDO, Inventario, 139) Miguel Gual.
-1538: "Dos cuchillos y unas tixeras en dos reales". (AHM, Libro de Protocolos 1515-47. Escribano Juan de Jumilla., f. 343 v.) Francisco Chacón.
-1565: En un inventario oscense aparece "Una cuchillerica sin cuchillos...", "seis cuchillos de servicio". (LAGUNA, Estudio léxico, p. 38) José Miguel Gual.
-1565: "un cuchillo". (MARTINEZ RUIZ, Inventarios moriscos, 99, v. c.) R. Peinado.

@ José Miguel Gual López.

Tipo: Armas

La voz ha sido modificada a fecha 2023-09-26.

Referencias documentales de «Cuchillos»

Fichas de la voz «Cuchillos», extraídas del archivo del profesor Gual

Fichas de la voz «Cuchillos», Fundación J. March

Fichas elaboradas por el equipo de investigación de la Beca de la Fundación Juan March y cuyo autor aparece en su parte inferior"