Bove

Bove, bobes, bues, buey, boum, bouum, bouem, bovem, v. bou y buey .- Cast. "buey", animal muy abundante, del que se aprovechaba, además de ganado de arar o transportar, su carne, cueros o pieles, huesos y astas. Véase Gual» Vocab, comercio medieval, voz "bou", con amplia documentación y bibliografía, que no se repiten aquí.

Citamos a continuación datos sobre precios y referencias:
-800: "Id est: cavallos, equas, boves, baccis, iumenta". (UBIETO, Primeros años S. Millan, 2) Miguel Gual.
-872: "duas cruces de allatone, duos incensarios, V iugos de boves". (UBIETO, Primeros años S. Millan, 2) Miguel Gual.
-920-961: un buey se valora en 1 sueldo y "bove et vaca cum sua agnicula" en 24 modios (Galicia, 920 y 961, publ» Sáez, Nuevos datos, p. 875). Miguel Gual.
-950: "Et ego Sarrazinum Ovecoz accepi in honorem de ipso abbate Ugenium et suos fratres caballum valente LXª solidis, et frater meus Alvaro uno bove, et mater mea, una bacca. Et confirmamus perhenniter". (LIBANO, Unidad y variedad lexica, 157) José Miguel Gual.
-965: 3 boves optimus se valoran en 12 sueldos (965. Bec. Sah. fol. 210) Miguel Gual.
-S. XI: "Nullus audeat pignorare bovem, vel ovem, vel capram, si habeat aliud in quo possit pignorari. Et si non habeat aliud in quo possit pignorari, consilio merini pignorabit boves vel oves. Si quis pignoraverit bovem, ovem vel aliam bestiam non moriatur pignus ante novem dies, et nemo sit ausus reddere pellem uni bestie pro pelle alterius bestie, que mortua est in pignore sic pellem illius bestie que mortua est reddat et non aliam. Quod si fecerit judicetur sicut latro.". (LALIENA, Docts. servidumbre, 383, doc. 12) José Miguel Gual.
-1044: "Et Villa Gonzalvo et Cordovin et Terrero, in die pasceran usque potuerint; et per noctem, ad suas casas. Si non, los boves domitos". (UBIETO, Primeros años S. Millan, 231) Miguel Gual.
-1073: Sancho el de Peñalén otorga a un monasterio navarro 2 bobes valorados en 40 sueldos (LACARRA, Colec. dlplom. Irache. doc. 53). Miguel Gual.
-S. XII: "Nullus audeat pignorare bovem, vel ovem, vel capram, si habeat aliud in quo possit pignorari. Et si non habeat aliud in quo possit pignorari, consilio merini pignorabit boves vel oves. Si quis pignoraverit bovem, ovem vel aliam bestiam non moriatur pignus ante novem dies, et nemo sit ausus reddere pellem uni bestie pro pelle alterius bestie, que mortua est in pignore sic pellem illius bestie que mortua est reddat et non aliam. Quod si fecerit judicetur sicut latro.". (LALIENA, Docts. servidumbre, 390, doc. 25) José Miguel Gual.
-1126: "qui vadunt ad molendinum causa molendi cum omnibus suis rebus in hac pacis securitate cum ipsis bestiis et honeribus suis constituere boves autem et omnes alias bestias aregas cum toto suo aper et cum ipso aratore qui inde araverit vel pascuis eas duxerit vel custodierit cum ipso semente qui in eadem pace nichilominus posuerun". (MARTI, Sant Oleguer, 39, doc. 14) José Miguel Gual.
-1131: "Et est talis consuetuda ville ac quibuslibet I iuga boum vel amplius persolvat V arrobas, medium tritici, medium ordei, et galleta et media de musto. Et qui habet I bove, V quartals (de tritico) et V quartals de ordio et galleta et media de musto.". (LALIENA, Docts. servidumbre, 391, doc. 27) José Miguel Gual.
-1173: "Notum sit cunctis, quod ego Ildefonsus gratia Dei rex Aragonum et comes Barchinone, et marchio Provincie, et comes Rossilionis, dono omnibus hominibus ville Perpinyani presentibus et futuris, ut impignorent debitorem suum vel fideiussorem in omnibus rebus suis, preter bovem ariegum". (GARCIA EDO, Llibre verd, 180, doc. 8) José Miguel Gual.
-1181: "set si cauallum uel equam uel mulum aut bouem aut asinum comparaueritir cum testibus ... Non detis auctorem (FVitoria 1181 AL)". (LIBANO, Unidad y variedad lexica, 157) José Miguel Gual.
-1203: en Aragón (1203, publ. Asso, Historia, p. 288) un buey por 30 sueldos. Miguel Gual.
-1263: "de los ganados,el mayor buey domado", 9 maravedís (Cortes Jerez 1263, publ. Cortes León-Castª., I, p. 72). Miguel Gual.
-1277: "et Raimundi de Olivaria, et apud podium Oreyg, et habuisti unum bovem Arberti de Serriano et alium Guilelmi de Fevo, hominis dicti Arberti, et unum irchum a Berengaria Rossella, que omnia ab ipsis habuisti racione predicte guerre.". (CINGOLANI, Diplomatari Pere el Gran, 204, doc. 83) José Miguel Gual.
-1277: "quod nos mitimus vobis homines de Liria suficienter instructos qui hostendant vobis qui habuerit dictos boves et quantitatem ipsorum bovium (mitja línia en blan)]. Quare rogamus et dicimus vobis quatenus, cum dicti homines de Liria in posse vestro suficienter probaverunt predictos boves esse suos, predictos boves hominibus nostris predictis incontinenti restitui faciatis, cum expensis et damnis quas fecerint et sustinuerint pro predictis.". (CINGOLANI, Diplom. Pere el Gran, 169, doc. 56) José Miguel Gual.
-1283: "Et per illum qui dixit -Non concupisces domum proximi tui, nec desiderabis uxorem eius, non servum, non ancillam, nec bovem, nec asinum, nec omnia que illius sunt-." (CINGOLANI, Diplomatari Pere el Gran, 643, doc. 367) José Miguel Gual.
S. XIV: "Item, de quolibet bove, I denarium.".... "Item, de quolibet bove II denarios a venditore et alios duos denarios ab emptore, excepta exita.". (GARCIA EDO, Llibre verd, 348, 351, doc. 82, 83) José Miguel Gual.
-1360: un par de bous se tasan en 400 sueldos (1360-70, publ. Doñate, Salarios y Precios siglo XIV. p. 458). Miguel Gual.
-1369: las cortes de Toro de 1369 (publ. cortes León-Castª.. II, p. 179) el mejor buey se tasa en 250 maravedís. Miguel Gual.
-1378: "possideat in civitate (Majoricarum) duas tabulas carnicerie ... in quibus vult scindere carnes in altera carnes arietum, bouun, vitulorum, porcorum et edulorum et in altera omnium caprarum et ircorum". (PONS, Mostassag, 206-207) Alvaro Santamaría
-1398: "Nullus audeat pignorare bovem, vel ovem, vel capram, si habeat aliud in quo possit pignorari. Et si non habeat aliud in quo possit pignorari, consilio merini pignorabit boves vel oves. Si quis pignoraverit bovem, ovem vel aliam bestiam non moriatur pignus ante novem dies, et nemo sit ausus reddere pellem uni bestie pro pelle alterius bestie, que mortua est in pignore sic pellem illius bestie que mortua est reddat et non aliam. Quod si fecerit judicetur sicut latro." (ARIAS, Privilegios de Ainsa, 102, doc. 31) José Miguel Gual.
-1552: en Murcia un par de bueyes de labor, "el uno prieto e el otro çebrunno", se venden por 30 ducados de oro (1552. AHM, Libro de Protocolos, fol. 568) Francisco Chacón.

@ Miguel Gual Camarena

Tipo: Animales

La voz ha sido modificada a fecha 2023-06-25.